تبعیض‌زدایی در دهه چهارم انقلاب در گفت‌وگوی «آسمان آبی» با جلال جلالی‌زاده
فرزانه امینی/ خبرنگار
با وقوع انقلاب اسلامی اندیشه‌ها و آرمان‌های بلندی در جهت احقاق حقوق مختلف ملت، اعم از زن و مرد و شیعه و سنی مطرح شد و بنا بود نگاهی متوازن و متعادل به حقوق آحاد ملت حاکم شود. در این میان، کارنامه انقلاب در زمینه توجه به حقوق مختلف هم‌وطنان اهل سنت همواره مورد توجه بوده در این زمینه و در آستانه چهلمین سالگرد انقلاب با جلال جلالی‌زاده‌ز، فعال سیاسی و دبیر شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان کُرد به گفت‌وگو نشسته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.
در آستانه چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی قرار داریم؛ شما جایگاه اهل سنت را در ایران قبل و بعد از انقلاب چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اهل سنت در ایران در بعضی موارد از مزایا و پیشرفت‌هایی بعد انقلاب برخوردار، اما در بعضی موارد نیز دچار افت و عقب نشینی شده‌اند. زمان شاه در ادارات کمتر تبعیض وجود داشت؛ مثلا کمتر به مسائل مذهبی در استخدام‌ها توجه می‌شد. هرچند باید به این نکته نیز اشاره کرد که مناطق سنی‌نشین بسیار محروم بودند و این محرومیت‌های امروز ریشه در گذشته دارد.
اوایل انقلاب این بحث‌های تعصب مذهبی و نگاه مذهبی به شهروندان کم‌رنگ شد و ما شاهد به‌کارگیری نیروهای اهل سنت در استانداری‌ها و ارگان‌های مختلف بودیم، اما متاسفانه هرچه پیش‌تر می‌رویم، شاهد اعمال تعصبات مذهبی و دور کردن اهل سنت از گردونه حقوق شهروندی هستیم. حالا بعد از چهار دهه از پیروزی انقلاب، باید توجه کرد که ضروری بود ما به شعارهای اصلی انقلاب که در همه شهرهای سنی‌نشین و شیعه‌نشین توأمان سرداده شده بود پایبند باشیم. در انقلاب همه در انتظار تحقق خلافتی نظیر دوران راشدین و حضرت علی(ع) در عدالت‌ورزی بودند، اما امروز می‌بینیم که روز به‌روز فاصله‌ها بیشتر و متاسفانه همبستگی و همدلی در بین مردم ضعیف‌تر می‌شود.
از نظر شما اگر قرار باشد اولویت‌بندی داشته باشیم، در صورت بر طرف شدن کدام معضل، تبعیض اهل سنت حل‌وفصل و ترمیم می‌شود؟
من فکر می‌کنم اولویت، احقاق حقوق شهروندی است. اهل سنت به‌عنوان یک شهروند ایرانی و کسانی که ریشه در این خاک دارند باید به رسمیت شناخته شوند و مسائل مذهبی برای ساکنان و شهروندان ایرانی به‌عنوان امتیاز تلقی نشود. ما امروز در گزینش‌ها شاهد اعمال نظرهای منفی زیادی نسبت به اهل سنت هستیم. به‌محض این‌که یک جوان تحصیلکرده اهل سنت با شور اشتیاق در یک آزمون پذیرفته می‌شود، تازه دلهره گزینش برای او مطرح می‌شود. این باعث می‌شود وقتی غول گزینش برابر این جوانان نمایان می‌شود آن‌ها از ادامه دادن نومید شوند، در نتیجه به شکاف دامن‌زده می‌شود. ما نمونه‌هایی داشتیم، افرادی که از خانواده شهدا و جانبازان، به خاطر اهل سنت بودن در حق‌شان اجحاف شد. این تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها با شعارهای انقلاب سازگار نیست و از علاقه‌مندی و دلبستگی مردم به انقلاب می‌کاهد. مردم با یک امید و انگیزه‌ای به صف انقلاب پیوستند، اما روزبه‌روز می‌بینیم که دچار یأس و نومیدی می‌شوند.
مسائل زیادی وجود دارد که نمی‌توان بیان کرد، ولی همه ناشی از فراموش کردن شعارها و آرمان‌های انقلاب است. گاه برخی کسانی که انقلاب را به خاطر ندارند و نقشی در آن نداشتند و هدف از آن را نمی‌دانند مسئولیت‌ها را به‌عهده دارند. در انقلاب همه اقشار و اصناف مردم، بدون نگاه مذهبی یا نژادی یا قبیله‌ای، فقط برای تحقق آزادی و استقلال و تحقق حکومت عدل علوی به پا خواستند، اما متاسفانه امروز تحقق این امر را به‌روشنی نمی‌بینیم.
شما نقش قانون اساسی را در تبعیض‌زدایی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قانون اساسی تا زمانی که به درستی اجرا در نیاید به‌عنوان یک متن اصلا نمی‌توان انتظاری از آن داشت. باید مجریان قانون اساسی به آن متعهد و پایبند باشند. قرآن که مقدس‌ترین متن مسلمانان است، متاسفانه در طول تاریخ خیلی از آیات آن به فراموشی سپرده شده و مسلمانان از عمل به آن خودداری کردند و می‌بینیم که جامعه اسلامی، با این فرموده‌های الهی بیگانه است. قانون اساسی یک میثاق ملی است که مردم برای ادامه آرمان‌ها و شعارهای انقلاب آن را امضا کردند و به آن رأی دادند. این همه شهید انقلاب، برای اجرای این میثاق جان خود را فدا کردند، اما متاسفانه شاهدیم که گاه قانون اساسی امروز بسیار مهجور و مطرود می‌ماند. امروز گاه ما اجرای قانون اساسی را یک مشکل می‌بینیم. حتی به کسانی که در کشور خواستار قانون اساسی هستند به گونه دیگری نگریسته می‌شود، یکی از علامت‌ها و نشانه‌های پایبندی به انقلاب اجرای قانون اساسی و متعهد شدن به آن است تا زمانی که اصول قانون اساسی اجرا نشود به‌خصوص اصول مترقی که بر حقوق اساسی مردم تاکید دارند، نمی‌توانیم بگوییم به انقلاب خود وفاداریم.
و درنهایت این‌که از نظر شما کدام نهاد باید متولی تبعیض‌زدایی به نفع اهل سنت باشد ؟
به‌نظر من قانون از اشخاص مهم‌تر است. پیامبر(ص) و ائمه و خلفا و زمامداران همیشه به اجرای قرآن و قانون اسلامی متعهد بوده‌اند. به‌نظر من قانون مهم‌تر از جایگاه مسئولان است. هر مسئولی باید در حوزه کاری خود مجری قانون باشد و در برابر قانون تمکین کند. من یک‌بار در زمان مجلس ششم در نطقی بیان کردم که چرا ما حتی یک‌بار وزیری را به‌خاطر اجرای نکردن قانون اساسی استیضاح نکرده‌ایم. این پیشنهاد اگر اجرایی می‌شد و نماینده‌ای وزیری را با تاکید بر اجرایی نکردن قانون اساسی استیضاح و رویه را به‌عنوان یک سنت معمول می‌کرد، ما شاهد بسیاری نارضایتی‌ها و تبعیض‌ها و نومیدی‌ها نبودیم. در کشور ما بسیاری از مسائل و گرفتاری‌ها که موجب نارضایتی شهروندان شده بی‌توجهی و حرمت قائل نشدن برای قانون اساسی به‌عنوان یک میثاق ملی و میراث خون شهیدان است.
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت، متعلق به روزنامه «آسمان آبی» است.
شماره ۵۶۹ ،نوزدهم بهمن ماه ۱۳۹۶