ایثار و فداکاری اسطوره‌های امت در تحصیل حدیث

ایثار و فداکاری اسطوره‌های امت در تحصیل حدیث

۱- حضرت ابوهریره رضی الله عنه و علم حدیث

حضرت ابوهریره رضی الله عنه در کثرت روایت گوی سبقت را از سایرین ربوده است و به تنهایی ۵۳۷۴ حدیث روایت کرده است. حال سؤال مطرح است که ایشان چگونه احادیث را فرا گرفتند؟

ابوهریره رضی الله عنه برای اخذ حدیث تمام امور زندگی روزمره‌اش را تعطیل کرد و با تمام وجود در حضور پیامبر صلى الله علیه وسلم بود. وی در سفر و حضر در رکاب پیامبر صلى الله علیه وسلم بود؛ به گونه‌ای که در این مسیر چنان گرسنه می‌شد که گاهی بیهوش می‌گشت و در مسجدالنبی می‌افتاد، حتىٰ گاهی به ایشان می‌گفتند اگر پا روی گردنش نهاده شود، شریان مرگش باز می‌شود و جان می‌گیرد، اما او می‌گفت: «وَمَا بِی إِلّا الجُوعُ»؛ تنها عامل بیهوشی من فاقه و گرسنگی بود.

احادیثی که امروزه من و شما از آنها استفاده می‌کنیم همان احادیثی هستند که ابوهریره رضی الله عنه آنها را این‌گونه به دست آورد! در بخاری نقل شده است که ابوهریره رضی الله عنه می‌گفت: گاهی گرسنگی چنان بر من فشار می‌آورد که در کنار درب مسجد می‌ایستادم، صحابه از مسجد خارج می‌شدند، از برخی از آنان در مورد چگونگی نزول برخی آیات می‌پرسیدم، حال‌آنکه خودم بهتر می‌دانستم، اما قصدم این بود تا با او گفتگو کرده و او مرا به خانه‌اش ببرد و خوراک و غذایی بدهد.

۲- ابن عباس رضی الله عنه و فراگیری علم در خردسالی

ابن عباس رضی الله عنه به امام المفسرین معروف است؛ وی پسرعموی پیامبر صلى الله علیه وسلم است. هنگامی که پیامبر صلى الله علیه وسلم دارفانی را وداع گفت، ابن عباس ده ساله بود و فرصت چندانی میسر نگردیده بود که بتواند از پیامبر صلى الله علیه وسلم آن‌چنان که باید، استفاده کند؛ لذا احادیث را از صحابه شنید.

نخست اندیشید که چگونه احادیث را اخذ کند؟ چون در آن زمان بزرگان صحابه حضور داشتند که احادیث بی‌شماری را از پیامبر صلى الله علیه وسلم شنیده و فراگرفته بودند. وی با خود گفت، باید از آنها حدیث اخذ کنم. می‌گوید: بدین نتیجه رسیدم که باید نزد آنها عزیمت کنم و حدیث بیاموزم.. هرگاه می‌شنیدم که یک صحابی چند حدیث از پیامبر صلى الله علیه وسلم را با خود دارد، حتماً بدانجا می‌رفتم.. گاهی در فصل گرمای سوزان حجاز نزد صحابه می‌رفتم و گاهی ظهر بدانجا می‌رسیدم، اگر درب منزلش بسته بود، منتظر می‌ماندم تا خودش بیرون تشریف بیاورد تا از او حدیث بیاموزم و در را نمی‌کوبیدم. گاهی چنین اتفاق می‌افتاد که تا وقت نماز عصر منتظر می‌ماندم و این زمان مصادف با طوفان و گرد و غبار بود، طوری که گاهی گرد و غبار تمام وجودم را فرا می‌گرفت، اما دوست نداشتم کسی را که من از او حدیث می‌آموزم، نزد خود بخوانم. زمانی که صحابی درب را می‌گشود و مرا با چنین وضعیتی می‌دید، می‌گفت: ای پسرعموی پیامبر صلى الله علیه وسلم! چرا خود را در چنین وضعیتی قرار داده‌ای، چرا صدایم نکردی تا خدمتت می‌رسیدم؟ پاسخ می‌دادم که من به عنوان دانش‌آموز جهت اخذ حدیث آمده‌ام، دوست ندارم استادم را اذیت کنم و او را در مضیقه قرار دهم؛ هدف و مقصدم اخذ حدیثی است که از پیامبر صلى الله علیه وسلم آموخته و یا شنیده‌ای.

ایشان این‌گونه به لقب امام المفسرین نایل گردید.

۳- سفرحضرت جابر رضی الله عنه به دمشق جهت اخذ حدیث

در کتاب العلم بخاری نقل گردیده است که حضرت جابر رضی الله عنه جهت اخذ یک حدیث به دمشق سفر کرد و فاصلهٴ مدینه تا دمشق ۵۰۰ کیلومتر است.. راهی بیابانی که هیچ پناهگاهی در آن به چشم نمی‌خورد.. علاوه بر این نقل شده است که صحابه برای آموختن یک حدیث، ۱۵۰۰ کیلومتر سفر می‌کردند.

۴- سعید بن جبیر رحمه الله

می‌گوید: من احادیث پیامبر صلى الله علیه وسلم را در عین افلاس و ناداری آموختم و حتىٰ خرج یک ماه من فقط یک صاع لوبیا/ باقلا بود؛ بدین ترتیب که چند دانه صبحانه، و مقداری را در ناهار و شام مصرف می‌کردم و بقیهٴ اوقات را جهت فراگیری علم حدیث سپری می‌کردم.

۵- امام بخاری رحمه الله

در شرح حالات ایشان نقل شده است که می‌گفت: تا چهل سال پیوسته غذایی نخوردم؛ بلکه غذایم نان خشک و یا چند دانه بادام بود و این‌گونه چهل سال را از سر گذراندم.

مولانا مفتی محمد تقی عثمانی( إنعام الباری ج۱ )ترجمه : ابومسلم براهویی