راهكارهای دعوت در قرآن (۱)



اعمال و رفتار واقعی و طبيعی انسان نمايانگر نحوهی عقيده و بينش اوست. هرگاه فكر و انديشه با بحران مواجه شود، رفتار و كردار هم بحرانی و غيرطبيعی جلوه می نمايد.
ريشههای بزرگترين مشكل بشريت، در نحوهی نگرش و انديشههای گوناگون فردی، گروهی، مذهبی و … آنان است. اگر انديشه اصلاح شود جامعه نيز مسير اصلاح را انتخاب می كند.
مكاتب و ايدئولوژی های گوناگون و زيادی در طول تاريخ ادعا داشتهاند كه می توانند بشريت بی پناه و سرگردان را در كوره راههای پرپيچ و خم زندگی هدايت كرده و او را به سرمنزل مقصود برسانند؛ اما هنگام آزمايش كم آوردهاند و به جاي هدايت جامعه، بيشتر آن ها را سردرگم نموده و در منجلاب فساد، بداخلاقی و انحرافات فكری و سياسی و … گرفتار نمودهاند و بعد، زمانی به خود آمدند كه ديگر كار از كار گذشته و همه چيز از دستشان بيرون رفته بود.
هست و نيست انسان، انديشه و فكر اوست و تمامي گزارههای زندگی انسانی، فروع و انعكاس اين حقيقت هستند.
خداوند متعال در قرآن هدايتگر، راجع به اهداف اساسی ارسال انبياء به ويژه پيامبر مكرم اسلام حضرت محمد صلی الله عليه و سلم می فرمايد:
(هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي اْلأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي ضَلالٍ مُبينٍ) جمعة ۲.
خدا كسي است كه از ميان بيسوادان پيغمبری را برانگيخته است و به سويشان گسيل داشته است ، تا آيات خدا را برای ايشان بخواند ، و آنان را پاک بگرداند . او بديشان كتاب ( قرآن ) و شريعت (يزدان ) را ميآموزد . آنان پيش از آن تاريخ، واقعاً در گمراهی آشكاری بودند.
نفس تو مثل شـــــتر خودپرور است خودپرست و خودسوار و خـودسر است
مرد شو؛ آور زمــــــــــــــــام او بكف تا شــــود گوهـــر اگر باشی خـــــــــزف
هر كه بر خود نيست فرمـانش روان می شـــــود فرمــــــــــانپذير از ديگران
تا عصـــــــــــــاي لاإله داری بدست هر طلــسم خـوف را خواهی شكست
برای دعوتگران در عرصهی عمل اسلامی، ـ و همهی اهل ايمان ـ بيان و توضيح راهنمايی های راه، ضرورتی اجتنابناپذير و غيرقابل چشمپوشی است تا بتوانند مقدمات و لوازم مسئوليتها را فراهم آورند و در همهی زمينهها آمادگی كافی پیدا کنند و از كاروان زندگی مؤمنانه برجای نمانده و دچار ناتوانی و ايستادگی نشوند.
همچنانكه خداوند در قرآن كريم متذكر آن شده كه:
(ادْعُ إِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ) نحل ۱۲۵.
پس هر انسانی با توجه به توانايی ها و استعدادهايش دعوتگر است و كار مهم و خطيری بر عهدهی اوست كه برای اين كار بايد ابزار و وسایل لازم را در دست داشته باشد و و نفس بشر را به وسیله ی آن ها تعالی بخشد.
این وسایل باید شامل عقايد، عبادات، اخلاقيات، روحيات و نفسيات باشد و در کنار آن ها وسایل اجتماعی، فکری و بدنی نیز وجود داشته باشد تا در هر شرايطی، دعوتگر را به معبود خود متصل گرداند.
صفات دعوتگر:
۱) عقيدهی سالم
۲) عبادت صحيح
۳) اخلاق خوب
۴) فكر مثبت
۵) نظم در كارها
۶) قدرت كسب و كار
۷) نفع رساندن به ديگران
۸ ) بدن قوی
۹) حريص بر وقت
۱۰) مجاهد بر نفس.
كه هر كدام از اين ها شعبههای مخصوص به خود دارد كه برای هر كدام به صورت مفصل، توضيح داده خواهد شد.
۱) عقيدهی سالم
اسلام دين و برنامهای است كه خداوند آن را بر محمد صلی الله عليه و سلم نازل كرده و عبارت است از ايمان و عمل .
ايمان؛ عقيده و اصولی را كه شريعت اسلام بر آن استوار است، نمايش می دهد و فروعش از آن می جوشد.
عمل؛ شريعت و اصولی را كه در راستای ايمان و عقيده معتبر است، به نمايش میگذارد.
ايمان و عمل يا عقيده و شريعت هر دو با يكديگر ارتباط تنگاتنگی دارند. مانند: ارتباط درخت و ميوه، اسباب و مسببات و يا رابطهی نتايج با مقدمات.
به خاطر همین رابطهی محكم و تنگاتنگ، در بيشتر آيات قرآن كريم، ايمان و عمل در كنار هم آمده است:(وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا اْلأَنْهارُ) بقرة ۲۵.
“مژده بده به كسانی كه ايمان آوردهاند و كردار نيكو انجام دادهاند، اينكه از آنِ ايشان است باغهايی كه در زير درختان آن رودها جاری است.”
عقيدهای كه خداوند، كتابها و پيامبرانش را بر اساس آن فرستاده و امتهای اول و آخر را به آن سفارش نموده، عقيدهای است كه با تغيير زمان، مكان، افراد، گروهها و مليتها هيچگونه تغيير و دگرگونی در آن حاصل نمی شود.
بدين خاطر خداوند اين عقيده را براي عموم بشر قرار داد و در دنيا جاودانه ساخت، چون در زندگی افراد و جامعه سودمند بوده و دارای تاثیر آشكار و مفيدی است.
عقيدهی سالم، احساس هوشياری و آگاهی را به جريان می اندازد. انگيزههای خير و نيكی را بيدار می كند و ملكهی مراقبت و حراست را پرورش میدهد،انسان را به كسب كارهاي عالي و بافضيلت تشويق ميكند و او را از كارهای پست و بيارزش دور میسازد.
يكی از راههای به دست آوردن عقيدهی سالم شناخت خداوند است.همانا اولين و اساسيترين وظيفهی هر دعوتگر اين است كه آفريدگار خود را با علم و آگاهی بشناسد:
(فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اللّهُ)محمد ۱۹. “پس بدان كه هيچ معبودي جز خدا نيست.”وايمان به خداست كه به واسطهاش اعمال پذيرفته می شود. پس ايمان به خداوند شامل اعتقاد و عمل است.
پس اعتقاد تنها، در مقبوليت ايمان كافی نيست چون به روايت قرآن ابليس نيز به خدا اعتقاد داشت.
خديجه احمدی
ادامه دارد…