محور سورۀ معارج

    محور آیات با توجه به نام سوره، بیان مسأله‎ی مهم قیامت و آخرت و حوادثی که در آغاز آن روز روی می‎دهند و بیان وضعیت انسان‎ها به تناسب موضع‎گیری که داشته‎اند، می‎باشد. دعوت‎گر با انکار این حقیقت از سوی مردم به ستوه آمده و برای کافران از خداوند طلب عذاب می‎کند؛ چون داعی هم انسان است و برحسب انسان بودنش می‎خواهد این عذاب هر چه زودتر واقع شود. بنا بر آنچه در سوره‎ی نوح آمده است نوح از خداوند عذاب قومش را می‎خواهد و در انتهای سوره این چنین می‎فرماید:{وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا}: و نوح گفت: پروردگارم، بر روی زمین از کافران جنبنده‎ای باقی نگذار.

اما خداوند بر مبنای علم خود عمل می‎کند و شتاب‎زدگی داعی را در نزول عذاب دخالت نمی دهد. با علم، حکمت و مشیّت خود، زمانی را برای نابود ساختن کسانی که بعد از اتمام حجت تسلیم نشده‎اند مشخص می‎کند؛ پس بیان حتمی و قطعی بودن عذاب را از آیات این سوره می توان استنباط کرد. داعی در این‎جا به صبر پیشه کردن مکلف گردیده است و این که از خدا چنین درخواستی را نکند که عذاب را به سرعت فرود آورد و اطمینان داشته باشد این امر در زمان مقرر خود اتفاق می‎افتد. بر این اساس وقتی داعی مسؤولیتش را انجام داد، بقیه‎ی امور را باید به خدا واگذار نماید. پس محور آیات سوره این است که خداوند عذاب را برای کفار بدون کوچک‎ترین شکی بعد از اتمام حجت نازل خواهد کرد. نام سوره هم معارج، جمع معراج به معنی نردبان است.

هر وسیله‎ی بالابرنده را معراج می‎نامند، و این بیان می‎کند که از زمین تا مقام قرب خداوند دارای مراحلی است که باید طی شود تا انسان دقیقاً خداوند را بشناسد و به مقتضای شناخت عمل کند. فرشتگان ااین اعمال را ثبت و ضبط می‎کنند و مکلفند، برای گزارش دادن به حضور خداوند بروند؛ (( تعرج الملائكة)) برای همین است. عروج می‎کنند و بالا می‎روند، گزارششان را تقدیم می‎کنند و بعد از این گزارش خداوند محاسبه را آغاز می‎کند.

نویسنده : دکتر محمود ویسی 

منبع : کتاب توضیحاتی پیرامون آیات جزء بیست و نهم قرآن کریم