نویسنده: دکتر علی صارمی
نافع غلام ابن عمر
امام، مفتی، دانشمند مدینه ابوعبدالله قرشی سپس عدوی و عمری غلام ابن عمر و راوی بیشتر روایت‌های وی.
نافع در یکی از جنگ‌های اسلامی به غلامی عبدالله بن عمر رضی الله عنه در آمد. ایشان از بزرگان و صالحان تابعین محسوب می‌شود.
اصالت نافع:
امام ذهبی در سیر اعلام النبلاء می‌فرماید: «پیرامون اصالت نافع بین دانشمندان اختلاف است٬ برخی می‌گویند وی بربری بوده و گروهی دیگر او را نیشابوری می‌دانند و بعضی‌می گویند: اصل وی از دیلم بوده و قولی نیز وجود دارد که از طالقان بوده است٬ و برخی نیز اشاره می‌کنند که وی کابلی است٬ اما آنچه از مجموع روایات حاصل می آید این است که وی از اهل فارس بوده است.»
اساتید نافع:
نافع در محضر بسیاری از یاران رسول خدا صلی الله علیه وسلم و همچنین بزرگان تابعین دانش آموخت و گفتار نبوی را از زبانشان فرا گرفت که از جمله آن‌ها می توان: ابن عمر و ام المؤمنین عائشه و ابوهریره و رافع بن خدیج و ابوسعید خدری و أم سلمه و ابولبابه بن عبدالمنذر و صفیه بنت ابوعبید همسر عبدالله بن عمر، و سالم و عبدالله و عبیدالله و زید، فرزندان ابن عمر و جمعی دیگر را نام برد.
شاگردان نافع:
بسیاری از دانشمندان اسلامی چون: امام زهری٬ ایوب سختیانی و امام مالک رحمهم الله در محضر وی دانش آموختند.
امام نسائی رحمه الله می‌فرماید: «بهترین شاگردان نافع در روایت حدیث به ترتیب: امام مالک، ایوب سختیانی، عبیدالله، یحیی بن سعید، ابن عون، صالح بن کیسان، موسی بن عقبه، ابن جریج، کثیر بن فرقد و لیث بن سعد هستند.
جایگاه نافع در نزد علماء:
نافع دانشمندی مورد اعتماد محدثین است که خود بیشتر روایت‌های ابن عمر رضی الله عنه را نقل می‌کند.
امام مالک رحمه الله در این مورد می فرماید: «اگر شنیدم نافع حدیثی را از ابن عمر نقل می کند دیگر برایم مهم نیست اگر آن را از دیگری نشنوم».
و نیز می فرماید: اگر حدیثی را از نافع شنیدی بر آن مهر بزن.
امام بخاری رحمه الله می فرماید: «صحیح ترین سند روایت حدیث؛ مالک از نافع از ابن عمر رضی الله عنه است»
جایگاه نافع در نزد خلفاء:
نافع به درجه‌ای از دانش رسیده بود که مورد اعتماد و اطمینان خلفاء خصوصا عمر بن عبدالعزیز رحمه الله بود چنان‌که ایوب سختیانی نقل می‌کند: نافع از سوی عمر بن عبدالعزیز مسئولیت جمع آوری صدقات اهل یمن را داشت. عبیدالله بن عمر می فرماید: عمر بن عبدالعزیز نافع غلام ابن عمر را برای آموزش مسائل دین به اهل مصر، را روانه ی آن دیار کرد.
وفات نافع:
نافع رحمه الله در سال ۱۱۹ هجری دار فانی را وداع گفت.
گفته می شود ایشان هنگام احتضار بسیار می‌گریستند و چون علتش را جویا شدند، فرمودند: به یاد سعد بن معاذ و فشار قبر افتادم٬ و این فرموده‌ی رسول خدا صلی الله علیه و سلم که: اگر قرار بود کسی از فشار قبر رهایی یابد، بی‌گمان سعد بن معاذ رهایی می‌یافت.
——————————————————————————–
فهرس مصادر ومراجع:
۱- سیرأعلام النبلاء، للذهبی
۲- عصر التابعین، لعبدالمنعم الهاشمی
۳- الطبقات،لإبن سعد
۴- وفیات الأعیان، ابن خلکان
۵- معجم البلدان، للحموی
۶- تهذیب الکمال،للمزی
۷- حلیه الأولیاء، لأصبهانی
۸- المنتظم،لإبن الجوزی
۹- البدایه والنهایه،لإبن کثیر
۱۰- صفه الصفوه، لابن الجوزی
۱۱- أحاسن الأخبار فی محاسن سبعه الأخیار
۱۲- صور من حیاه التابعین، عبدالرحمن رأفت پاشا
۱۳- تهذیب التهذیب، ابن حجر العسقلانی
منبع: مجتمع دینی اهل سنت و جماعت بندرعباس
