یک هشدار اجتماعی
یک جمعبندی کلی از اخبار و حاشیههایی که در روزهای اخیر شنیدیم و اخبار و وقایعی که در سال گذشته رخ داده؛ نشان میدهد که ضعف اخلاق اجتماعی، همچنان یکی از بحرانهای اصلی جامعه ایرانی است.
آدمها یا در استادیوم دعوا میکنند یا در خیابان و محله به هربهانهای حرفهای ناخوشایند و ناشایست میزنند یا در فضای مجازی به صفحات چهرههای ایرانی و خارجی هجوم میبرند و حجمی از کامنتهای ناخوشایند را ثبت میکنند. فرقی هم نمیکند که از چه قشری باشند و چه گروهی، اما این نمایش بیاخلاقی و ضعف اخلاق اجتماعی همچنان وجود دارد؛ اتفاقی که به دو دلیل مهم رخ میدهد؛ اول اینکه جامعه ایرانی هنوز یاد نگرفته که چطور با فشارها و استرسها مقابله کند. اکثریت ما مهارت مقابله با فشار و استرس را بلد نیستیم و برای تخلیه انرژی مخرب فشار و استرس، رویکردی ناخوشایند داریم و یاد گرفتیم با ادبیات ناخوشایند یا حتی تندخویی و پرخاش به دیگران، بار سنگین فشار و استرس را از خود دور کنیم.
دلیل دوم هم ناتوانی در حل مشکلات و مدیریت آن است. اکثریت در مواجهه با مشکلات روزمره، راهحلهایی عصبی و ناخوشایند را که سادهترین و سرراستترین راهحل هستند و نه مناسبترین، انتخاب و به جای مدیریت مشکلات را عمیقتر و ناخوشایندتر میکنیم. تمام اینها از فرهنگ و نحوه تربیت ما میآید. خانوادهها به فرزندان خود یادنمیدهند که به وقت مشکلات یا فشارهای عصبی، راهحل و روشی منطبق با اخلاق اجتماعی و رعایت احترام دیگران داشته باشند. آنها یاد نمیدهند، چون خودشان هم از والدین خود یاد نگرفتند و این چرخه فرهنگ ناهنجار تا زمانی که ارادهای برای تصحیح آن وجود نداشته باشد، ادامه پیدا میکند.
اینچنین است که میبینیم، ضعف اخلاق اجتماعی هرازگاهی رفتارهایی ناخوشایند، چه در زندگی روزمره شهروندی و چه در زندگی مجازی، به وجود میآورد. تنها راهحل، فرهنگسازی است. فرهنگسازی برای جامعهای که باید یاد بگیرد مدیریت فشار و مشکلات و استرسها، یک اصل اساسی برای زندگی شخصی و همچنین اجتماعی است.