رسول الله صلي الله عليه وسلم از کنار چند نفر از اصحاب گذشت که مشغول مسابقه‌ي تيراندازي بودند و فرمود: (ارموا بني إسماعيل فإن أباكم كان راميًا، ارموا وأنا مع بني فلان) يعني: «اي فرزندان اسماعيل تيراندازيد، زيرا پدر شما تير انداز بود. تيراندازيد و من هم با بني فلان هستم.» در اين زمان يکي از دو دسته دست از تيرانداختن کشيد. پيامبر صلى الله عليه وسلم فرمود: (ما لكم لا ترمون؟) يعني: «چه شده که تيراندازي نمي‌کنيد؟» گفتند: چگونه تيراندازيم و شما با آنان هستيد؟ آن حضرت صلى الله عليه وسلم فرمود: (ارموا، فأنا معكم كلكم) يعني: «تيراندازيد و من با همه‌ي شما هستم.» [بخاري]
***
عداه اي از سياهان حبشي در حضور رسول الله صلي الله عليه وسلم درحاليکه ايشان در مسجد بودند شادي و بازي مي‌کردند و با نيزه‌هايشان مي‌رقصيدند. در اين هنگام حضرت عمر -رضي الله عنه- وارد مسجد شد و مشتي سنگريزه برداشت و شروع کرد به زدن آن‌ها، پيامبر صلى الله عليه وسلم فرمود: (دعهم يا عمر) يعني: «آن‌ها را به حال خود بگذار اي عمر.» [بخاري]
روزي مردي نزد پيامبر صلى الله عليه وسلم آمد و عرض کرد: يا رسول الله، مرا مرکبي بده. (شتري براي سوار شدن مي‌خواست) پيامبر صلى الله عليه وسلم به شوخي فرمود: (إنا حاملوك على ولد ناقة) يعني: «ترا بر بچه‌ي يک ناقه (ماده شتر) سوار خواهيم کرد.» آن مرد گمان کرد که منظور از بچه‌ي شتر، شتري کم سن و ضعيف مي‌باشد و توان حمل او را ندارد و گفت: ولي من بچه شتر را چه کار کنم؟ پيامبر صلى الله عليه وسلم فرمود: (وهل تلد الإبل إلا النوق) يعني: «مگر شتر جز از ناقه (شتر ماده) متولد مي‌شود؟» [ابوداود و ترمذي]
اسلام بازي و سرگرمي مباح را منع نمي‌کند. پيامبر صلى الله عليه وسلم با يارانش شوخي مي‌نمود ولي جز راست چيزي نمي‌گفت.
برخي آداب که هنگام شوخي و مزاح بايد رعايت نمود، موارد زير مي‌باشند:
مسلمان در همه حال و در شوخي‌هايش نيز از دروغ گفتن دوري مي‌نمايد. پيامبر صلى الله عليه وسلم از گفتن دروغ به عنوان شوخي بسيار برحذر داشته و مي‌فرمايد: (لا يؤمن العبد الإيمان كله حتى يترك الكذب في المزاحة والمراء) يعني: «بنده کاملاً ايمان ندارد تا آنکه از دروغ گفتن در شوخي و دعوا دوري ننمايد.» [احمد و طبراني]
رسول خدا صلى الله عليه وسلم مي‌فرمودند: (لا تكثر الضحك، فإن كثرة الضحك تميت القلب) يعني: «بسيار مخند، که خنده‌ي بسيار قلب را مي‌ميراند.» [ترمذي] همچنين زمان براي انسان مسلمان حائز اهميت فراوان است و زمان زيادي را صرف شوخي و بازي نمي‌نمايد که منجر به کوتاهي او در انجام وظايف و کارهايش مي‌گردد.
بدور ماندن از مسخره کردن ديگران:
در شوخي و بازي‌هايمان مراقب باشيم که کار به استهزاء و مسخره کردن ديگري و تحقير آنان نکشيده و از بيان عيب‌هاي ديگران و خنديدن به آن پرهيز نماييم.
خداوند متعال مى فرمايد: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا يَسۡخَرۡ قَوۡمٞ مِّن قَوۡمٍ عَسَىٰٓ أَن يَكُونُواْ خَيۡرٗا مِّنۡهُمۡ وَلَا نِسَآءٞ مِّن نِّسَآءٍ عَسَىٰٓ أَن يَكُنَّ خَيۡرٗا مِّنۡهُنَّۖ وَلَا تَلۡمِزُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَلَا تَنَابَزُواْ بِٱلۡأَلۡقَٰبِۖ بِئۡسَ ٱلِٱسۡمُ ٱلۡفُسُوقُ بَعۡدَ ٱلۡإِيمَٰنِۚ وَمَن لَّمۡ يَتُبۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ ١١﴾ [الحجرات: 11] يعني: «اى كسانى كه ايمان آوردهايد نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند شايد آن‌ها از اين‌ها بهتر باشند و نبايد زنانى زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ] شايد آن‌ها از اين‌ها بهتر باشند و از يكديگر عيب مگيريد و به همديگر لقب‌هاى زشت مدهيد چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند.»
مثلاً براي انس گرفتن دوستان باهم و ايجاد دوستي بين آنان و خوش مشربي و جلوگيري از خستگي و بيزاري آن‌ها.
در بعضي اوقات و برخي جاها شوخي و خنده و تفريح جايز نيست، مانند: اوقات نماز، موقع زيارت قبرستان، هنگام ياد مرگ، موقع قرائت قرآن، هنگام رويارويي با دشمنان و در اماكن علمي.
شوخي در ازدواج و طلاق و رجوع جايز نيست:
پيامبر صلى الله عليه وسلم از شوخي و مزاح در اين سه موضوع نهي فرموده و بيان نموده است که در اين موارد شوخي و جدي هر دو جدي بشمار مي‌آيند و چنانچه کسي به شوخي زنش را طلاق دهد، طلاق بطور واقعي اتفاق مي‌افتد.
پيامبر صلى الله عليه وسلم مي‌فرمايد: (ثلاث جدهن جد وهَزْلُهُن جد: النكاح والطلاق والرجعة (أي أن يراجع الرجل امرأته بعد أن يطلقها)) يعني: «سه چيز جدي و شوخي شان جدي محسوب مي‌شود: نکاح و طلاق و رجوع (يعني مرد همسرش را پس از طلاق بازگرداند).» [ابوداود]
ترساندن ديگران و نشانه گرفتن اسلحه بر آنان حتي به عنوان شوخي براي يک مسلمان جايز نيست و ممکن است شيطان فرد را وسوسه نموده و او را به آسيب رساندن به دوستش ترغيب کند. پيامبر صلى الله عليه وسلم در اين باره مي‌فرمايد: (من حمل علينا السلاح فليس منا) يعني: «آنکه بر (کسي از) ما اسلحه بکشد، از ما نيست.» [مسلم]
مسلمان بر برادرش دست بلند ننموده و شوخي دستي نمي‌کند؛ چرا که اين عمل از احترام ميان آنان کاسته و احتمال دارد به دشمني و دلخوري بيانجامد.
مسلمان دينش را محترم شمرده و شعائر آن را گرامي مي‌دارد و درنتيجه از بازي و مزاحي که احتمال وجود استهزاء به خداوند عزوجل، ملائکه، پيامبران و ساير شعائر اسلامي باشد بشدت دوري مي‌جويد.
