ايمان به پيامبران‡: يكي از اركان (ششگانه) ايمان است كه ايمان بنده مسلمان بدون آن كامل نمي‌شود.
ايمان به پيامبران‡ عبارت از اعتقاد جازم به اين امر است كه خداوند پيامبران و رسولاني دارد كه جهت تبليغ و رساندن دستوراتش آنانرا برگزيده است، كسي كه از آنان پيروي كند رستگار مي‌شود و كسي كه نافرماني‌شان كند خوار و ذليل مي‌گردد، و اينكه آنان آنچه از سوي خدا بر آنان نازل شده بود به بهترين و كاملترين وجه رسانده‌اند و امانت را ادا كرده و امتشان را نصيحت كرده و در راه خدا به حق جهاد كرده و اقامه حجت فرموده‌اند، و از آنچه كه براي تبليغ آن فرستاده شده‌اند ذره‌اي تغيير نداده و تبديل و كتمان نكرده‌اند.
همچنين به تمام آنان ايمان داريم، چه كساني كه خداوند از آنان نام برده و چه كساني كه نام نبرده است، كما اينكه هر پيامبري درباره پيامبر بعد از خود مژده مي‌دهد و پيامبر بعدي، پيامبر قبلي را تصديق مي‌كند. توضيح اين مطلب را در كلام مقدس الهي ملاحظه كنيد:
﴿قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَآ أُوتِيَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ ١٣٦﴾ [البقرة: 136].
«بگوييد خدا و آنچه كه به ما فرو فرستاده شده و آنچه كه به ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و نوادگان يعقوب فرو فرستاده شده و آنچه كه به موسي و عيسي داده شده و (نيز) آنچه كه به (ديگر) پيامبران از سوي پروردگارشان داده شده است، ايمان آورده‌ايم. بين هيچ كس از آنان تفاوتي نمي‌گذاريم. و فرمانبردارِ او (خداوند) هستيم».
كسي كه يك پيامبر را تكذيب كند گويا تمام پيامبران را تكذيب كرده است، و كسي كه از يك پيامبر نافرماني كند گويا از تمام پيامبران نافرماني كرده است.
چنانكه خداوند متعال مي‌فرمايد:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ ٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيَقُولُونَ نُؤۡمِنُ بِبَعۡضٖ وَنَكۡفُرُ بِبَعۡضٖ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا ١٥٠ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ حَقّٗاۚ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا ١٥١﴾ [النساء: 150-151]. «به راستي آنان به خدا و فرستادگانش كفر مي‌ورزند و مي‌خواهند در ميان خدا و فرستادگانش جدائي بيندازند و مي‌گويند به برخي ايمان مي‌آوريم و برخي (ديگر) را انكار مي‌كنيم و مي‌خواهند بين اين (و آن) راهي برگزينند اين گروه در حقيقت كافرند و براي كافران عذابي خوار كننده آماده ساخته‌ايم».
نبوت واسطه بين خالق و مخلوق در تبليغ شريعت اوست، كه خداوند بر هر كسي بخواهد منت مي‌گذارد و هر كسي را بخواهد از ميان مخلوقاتش (بندگانش) بر مي‌گزيند، هيچ كس ديگري غير از ذات پاك او اختياري در اين باره ندارد لذا مي‌فرمايد:
﴿ٱللَّهُ يَصۡطَفِي مِنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ رُسُلٗا وَمِنَ ٱلنَّاسِۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعُۢ بَصِيرٞ ٧٥﴾ [الحج: 3]. «خداوند از فرشتگان و (نيز) از مردمان رسولاني بر مي‌گزيند، خداوند شنواي بيناست».
نبوت بخشيده مي‌شود كسب نمي‌شود، با كثرت طاعت و عبادت بدست نمي‌آيد، و نه با اختيار پيامبر يا طلب او، اين فقط انتصابي است كه هر كسي را خداوند متعال بخواهد برمي‌گزيند، لذا مي‌فرمايد:
﴿ٱللَّهُ يَجۡتَبِيٓ إِلَيۡهِ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِيٓ إِلَيۡهِ مَن يُنِيبُ ١٣﴾ [الشوری: 13].
«خداوند بهسوي (حقيقت) خويش هر كس را كه بخواهد برمي‌گزيند و هر كس را كه رو بهسوي او مي‌نهد، به سوي خويش هدايت مي‌كند».
اول: نجات دادن انسانها از عبادت و بردگي مخلوق و ترغيب آنان بهسوي آزادي و پرستش خالق، چنانكه خداوند متعال مي‌فرمايد:
﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ ١٠٧﴾ [الأنبیاء: 107]. «و تو را جز مايه رحمت براي جهانيان نفرستاده‌ايم».
دوم: شناساندن هدف يا انگيزة آفرينش انسانها به آنان، و بيان اينكه هدف آفرينش فقط يكتا دانستن و پرستش ذات باري تعالي است كه جز بوسيله پيامبران‡ كه خداوند خودش آنان را برگزيده و بر جهانيان برتري داده شناخته نمي‌شود، چنانكه مي‌فرمايد:
﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَ﴾ [النحل: 36]. «به يقين درميان هر امتي رسولي را بر انگيختم (با اين دعوت) كه خداوند را بندگي كنيد و از طاغوت بپرهيزيد».
سوم: اينكه با فرستادن پيامبران بر انسانها اتمام حجت كند. لذا مي‌فرمايد:
﴿رُّسُلٗا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى ٱللَّهِ حُجَّةُۢ بَعۡدَ ٱلرُّسُلِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمٗا ١٦٥﴾ [النساء: 165]. «رسولاني مژده آور و بيم‌دهنده (فرستاديم) تا براي مردم پس از (ارسال) رسولان بر خداوند حجتي (درميان) نباشد و خداوند پيروزمند فرزانه است».
چهارم: بيان بعضي غيبياتي كه انسانها نمي‌توانند با عقل خودشان آنها را در يابند مانند اسم‌ها و صفات خداوند، شناخت فرشتگان و روز آخرت وغيره.
پنجم: اينكه خداوند پيامبران را اخلاق فاضله و كامل عنايت فرموده و آنان را از هرگونه شبهات و شهوات پاك و معصوم قرار داده و سپس الگو و سرمشق امت‌هايشان گردانيد. چنانكه مي‌فرمايد:
﴿أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡ﴾ [الأنعام: 90].
«اينان (پيامبران) كساني‌اند كه خداوند (آنان را) هدايت كرده است، پس به شيوه آنان اقتدا كن».
و مي‌فرمايد:
﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ﴾ [الأحزاب: 21]. «براستي براي شما، در رسولِ خدا سرمشقي نيكو ست».
ششم: اصلاح و تزكيه و تطهير نفوس انسانها و بر حذر داشتن آنان از همه آنچه كه براي آنان عيب شمرده مي‌شود.
چنانكه مي‌فرمايد:
﴿هُوَ ٱلَّذِي بَعَثَ فِي ٱلۡأُمِّيِّۧنَ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ﴾ [الجمعة: 2]. «اوست كه در ميان درس ناخواندگان رسولي از خود آنان بر انگيخت كه آياتش را بر آنان مي‌خواند و آنان را پاك مي‌دارد و به آنان كتاب و حكمت مي‌آموزد».
رسول گرامي ص مي‌فرمايند:
«إِنَّمَا بُعِثْتُ لأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الأَخْلاَقِ». سند امام احمد و مستدرك حاكم.
«جز اين نيست كه من مبعوث شده‌ام تا اينكه پايه‌هاي اخلاق را تكميل كنم».
پيامبران مسؤليت‌هاي بسيار والا و ارزشمندي دارند از جمله:
أ: تبليغ شريعت و دعوت مردم به سوي پرستش خداي يكتا و ترك پرستش غير او. چنانكه مي‌فرمايد:
﴿ٱلَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَٰلَٰتِ ٱللَّهِ وَيَخۡشَوۡنَهُۥ وَلَا يَخۡشَوۡنَ أَحَدًا إِلَّا ٱللَّهَۗ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ حَسِيبٗا ٣٩﴾ [الأحزاب: 39]. «(همان ) كساني كه پيام‌هاي خداوند را مي‌رسانند و از او مي‌ترسند و جز خدا از كسي نمي‌ترسند، و خدا ( به عنوان ) حسابرس، بس است».
ب: بيان آنچه كه خداوند بعنوان دين نازل فرموده، چنانكه مي‌فرمايد:
﴿وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلذِّكۡرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَعَلَّهُمۡ يَتَفَكَّرُونَ ٤٤﴾ [النحل: 44].
«و به تو قرآن نازل كرديم تا براي مردم روشن سازي آنچه را كه بر آنان فرو فرستاده شده است و باشد كه انديشه كنند».
ج: راهنمايي امت به سوي خير و باز داشتن آنان از هرگونه شر و بشارت دادن آنان به اجر و پاداش وآنان را ترساندن از سزا و عقاب چنانكه مي‌فرمايد:
﴿رُّسُلٗا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ﴾ [النساء: 165]. «رسولاني مژده آور و بيم‌دهنده».
د: اصلاح انسانها با رهبري پاك و الگوي نيك در گفتار و كردار.
ﻫ: اقامت شريعت و تطبيق آن درميان بندگان.
و: گواهي آنان در روز قيامت بر امت‌هايشان به اينكه آنان رسالت خويش را به بهترين و كاملترين وجه ممكن رسانيده‌اند.
چنانكه خداوند متعال مي‌فرمايد:
﴿فَكَيۡفَ إِذَا جِئۡنَا مِن كُلِّ أُمَّةِۢ بِشَهِيدٖ وَجِئۡنَا بِكَ عَلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ شَهِيدٗا ٤١﴾ [النساء: 41]. «پس (حالشان) چگونه است، آنگاه كه از هر امتي گواهي (در ميان ) آوريم و تو را بر اين امت گواه بياوريم».
اسلام دين همه پيامبران ورسولان است. چنانكه خداوند متعال مي‌فرمايد:
﴿إِنَّ ٱلدِّينَ عِندَ ٱللَّهِ ٱلۡإِسۡلَٰمُ﴾ [آل‌‌عمران: 19]. «بي‌گمان دين (حق) نزد خداوند، اسلام است».
همه انبياء‡ به سوي يكتا پرستي و ترك پرستش غير الله مي‌خوانند، اگر چه شرايع و احكام‌شان با هم متفاوت باشد اما در اصل كه توحيد است با هم متفقند چنانكه رسول گراميص مي‌فرمايند:
«الأَنْبِيَاءُ إِخْوَةٌ لِعَلاَّتٍ». صحيح بخاري.
«پيامبران با يكديگر مثل برادر مادري‌اند».
پيامبران نيز انسانند و غيب نمي‌دانند، علم غيب از خصائص خداوند است و نه از صفات انبياء‡ زيرا آنان نيز مانند بقية انسانها، انسانند كه مي‌خورند و مي‌آشامند، و ازداوج مي‌كنند، و مي‌خوابند و مريض مي‌شوند و خسته مي‌شوند. چنانكه خداوند متعال مي‌فرمايد:
﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّآ إِنَّهُمۡ لَيَأۡكُلُونَ ٱلطَّعَامَ وَيَمۡشُونَ فِي ٱلۡأَسۡوَاقِ﴾ [الفرقان: 20].
«و پيش از تو رسولاني نفرستاديم مگر آنكه (آنها هم مانند همه) خوراك مي‌خوردند و در بازارها راه مي‌رفتند».
و مي‌فرمايد:
﴿وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا رُسُلٗا مِّن قَبۡلِكَ وَجَعَلۡنَا لَهُمۡ أَزۡوَٰجٗا وَذُرِّيَّةٗ﴾ [الرعد: 38]. «و به راستي پيش از تو رسولاني فرستاده ايم و براي آنان همسران و فرزنداني قرار داديم».
پس انبياء نيز همانند ديگر انسانها غمگين مي‌شوند، خوشحال مي‌شوند، تلاش مي‌كنند نشاط و حركت دارند، فرق اين است كه آنان را خداوند جهت تبليغ دينش برگزيده است و از غيب جز همان قسمتي كه خداوند آنانرا آگاه كند چيز ديگري نمي‌دانند.
چنانكه مي‌فرمايد:
﴿عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا ٢٦ إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا ٢٧﴾ [الجن: 26-27]. «(پروردگارم) داناي غيب است، و كسي را بر غيب خويش آگاه نمي‌سازد مگر كساني از رسولاني را كه خود بپسندد. كه او پيشاپيش و پشت سر او نگهباني رهسپار مي‌كند».
و مي‌فرمايد:
﴿قُلۡ إِنَّمَآ أَنَا۠ بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡ يُوحَىٰٓ إِلَيَّ أَنَّمَآ إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ﴾ [الکهف: 110]. «بگو: من فقط بشري مانند شما هستم كه به من وحي مي‌شود كه معبودتان، معبودي يكتاست».
=============================================
ارکان ایمان
تهیه و تنظیم: مركز پژوهش‌هاي علوم اسلامي دانشگاه اسلامی مدينه منوره
مترجم: عبدالله حيدري
منبع: islahnet.com